27.11.2024

Çalışma Koşullarına Göre İş Ayakkabısı Seçim Rehberi

Özet: Bu rehber; çalıştığınız ortamın zemin yapısı, risk profili, iklim koşulları ve kurum prosedürlerine göre doğru iş ayakkabısı seçimi yapmanıza yardımcı olur. EN ISO 20345 sınıfları (S1, S1P, S2, S3), kaymazlık (SRC), ısı/kimyasal dayanımı (HRO/FO), antistatik/ESD, suya dayanım (WRU/WR) gibi kriterler; sektör örnekleri, pratik tablolar, kontrol listeleri ve bakım ipuçlarıyla birlikte anlatılmıştır. Modelleri incelemek için iş ayakkabıları kategorimizden, doğrudan Mekap marka için ise mekap ayakabılar sayfasından başlayabilirsiniz.

Neden Doğru İş Ayakkabısı Seçimi Kritik?

İş ayakkabısı, çalışan ile zemin arasındaki tek güvenlik katmanıdır. Yanlış seçim, kayma-düşme, delici yaralanma, darbe/ezilme, kimyasal sıçrama, ısı teması ve statik elektrik gibi riskleri artırır; ayrıca uzun vardiyalarda yorgunluğu ve kas-iskelet ağrılarını tetikleyebilir. Doğru model ise bu riskleri azaltırken, gün sonu konforunu artırır ve üretkenliğe doğrudan katkı sağlar.

Standartlar: EN ISO 20345 Kılavuzu

Güvenlik ayakkabılarında referans standart EN ISO 20345’tir. Kısaca:

S1: Burun koruması + antistatik (A) + topukta enerji emilimi (E) + yakıt/yağ dayanımı (FO).
S1P: S1 + delinmeye dayanıklı ara taban.
S2: S1 + suya dayanım (WRU).
S3: S2 + delinmeye dayanıklı ara taban + dişli dış taban (genelde dış alan).

Ek işaretler: SRC (çift zeminde kaymazlık), HRO (ısıya dayanımlı dış taban), CI (soğuk izolasyon), HI (sıcak izolasyon), WR (tam su geçirmez yapı). Seçim yaparken sınıfla birlikte bu ek kodlara da bakılmalıdır.

Çalışma Koşulları ve Önerilen Özellikler

1) Kuru İç Mekân (Atölye, Montaj, Depo Raf İçleri)

Önerilen sınıf: S1 veya S1P (delici risk varsa).
Öne çıkan özellikler: SRC kaymaz taban, antistatik, konfor odaklı yastıklama.
Neden? Delici risk düşükse S1 yeterli olabilir; küçük çapak/çivi riski için S1P’ye geçilir.

2) Yağlı/Islak İç Mekân (Gıda, Otomotiv, Servis Alanları)

Önerilen sınıf: S1P veya S2/S3 (sürekli sıvı teması varsa).
Öne çıkan özellikler: SRC, FO (yağ dayanımı), temizlenebilir saya; ESD gerekiyorsa ESD uyum.
Neden? Kayma riski yüksek; temizlik/hijyen için yüzey ve taban seçimi kritik.

3) Dış Mekân – Nem/Yağmur/Çamur (Şantiye, Tarım, Belediye Çalışmaları)

Önerilen sınıf: S3 (suya dayanım + delinme direnci + dişli taban).
Öne çıkan özellikler: SRC, WRU/WR, dayanıklı saya, bilek desteği (bot tipi) opsiyonu.
Neden? Dış alan ve dengesiz zeminlerde S3 genel güvenlik setidir.

4) Sıcak Yüzey/Isı Teması (Dökümhane, Fırın Çevresi, Kaynak Yakını)

Önerilen sınıf: S1P/S3 (iş akışına göre).
Öne çıkan özellikler: HRO (ısı dayanımı), FO, kalın taban bileşimi, koruyucu saya.
Neden? Sıcak yüzey teması, tabanın elastikiyetini bozabileceği için HRO şarttır.

5) Soğuk Ortam/Soğuk Oda

Önerilen sınıf: S2/S3.
Öne çıkan özellikler: CI (soğuk izolasyon), SRC, suya dayanım, nefes alabilir astar.
Neden? Düşük ısıda konfor ve taban elastikiyetinin korunması gerekir.

6) Kimyasal Sıçrama/Yağ-Solvent Teması

Önerilen sınıf: S1P/S3.
Öne çıkan özellikler: FO, kimyasala dayanıklı saya, SRC; gerekiyorsa WR.
Neden? Taban ve saya, yağ/solventlere maruz kaldığında dayanım önemlidir.

7) ESD/Elektronik Hatlar

Önerilen sınıf: S1P/S3 + ESD.
Öne çıkan özellikler: ESD/antistatik, hafiflik, metal-free opsiyon.
Neden? Hassas bileşenler için statik deşarj kontrolü hayati olabilir.

8) Delici Riskin Yüksek Olduğu Zeminler (Şantiye Demiri, Çivi, Izgara)

Önerilen sınıf: S1P veya S3.
Öne çıkan özellikler: Delinme direnci (çelik/tekstil ara taban), kalın dış taban, SRC.
Neden? Zemin kaynaklı batıcı riskler için ara taban şarttır.

9) Güvenlik Kapıları/Dedektörler (Havalimanı, Lojistik Ağ Geçitleri)

Önerilen sınıf: S1/S1P/S3 (işe göre) + metal-free.
Öne çıkan özellikler: Kompozit burun ve tekstil ara taban, hafif yapı.
Neden? Metal-free, güvenlik geçişlerinde rahat kullanım sağlar.

Malzemeler ve Teknolojiler

Burun: Çelik vs Kompozit

Her ikisi de darbe koruması sunar. Çelik incelik/sağlamlık, kompozit (metal-free) hafiflik ve düşük ısı iletimi sağlar; dedektörlerden rahat geçiş için idealdir.

Ara Taban: Çelik Levha vs Tekstil (Aramid vb.)

Çelik levha yüksek mekanik direnç, tekstil daha hafif ve esnek his sunar. İhtiyaca ve çalışma süresine göre seçin.

Dış Taban Bileşikleri

PU: Hafif ve konforlu; çoğu iç mekân için idealdir.
PU/TPU: Aşınma direnci yüksek; kaygan zeminlerde tutuşu iyileştirir.
Nitril Kauçuk: HRO ısı dayanımı gereken alanlar için.

Saya Malzemeleri

Doğal deri, mikrofiber veya teknik tekstiller; temizlik ve nefes alabilirlik ihtiyaçlarına göre seçilmelidir.

Hızlı Seçim Tablosu

Koşul	Minimum Sınıf	Kritik Özellikler
Kuru iç mekân	S1 / S1P	Antistatik, SRC, konfor
Yağlı/ıslak iç mekân	S1P / S2 / S3	SRC, FO, temizlenebilir saya
Dış mekân (yağmur/çamur)	S3	WRU/WR, SRC, dişli taban
Sıcak yüzey/ısı	S1P / S3	HRO, FO, koruyucu saya
Soğuk ortam	S2 / S3	CI, SRC, suya dayanım
ESD/elektronik hat	S1P / S3 + ESD	ESD, hafiflik, metal-free
Delici risk yüksek	S1P / S3	Delinme direnci, kalın taban
Güvenlik kapıları	S1 / S1P / S3	Metal-free (kompozit + tekstil)

Karar Ağacı: Adım Adım Seçim

Delici risk var mı? Varsa S1P/S3 → yoksa S1/S2.
Sürekli sıvı teması var mı? Varsa S2/S3 + WR/WRU.
Zemin kaygan mı? SRC şart.
Sıcak/soğuk uç koşullar var mı? HRO/CI/HI kodlarını ekleyin.
ESD gerekiyor mu? ESD uyumlu modellere bakın.
Giriş güvenliği/dedektör var mı? Metal-free opsiyon düşünün.
Vardiya uzun mu? Hafiflik + yastıklama + destek.

Beden-Kalıp ve Konfor

Koruyucu burunlu modellerde parmak payı bırakın.
Numarayı kullandığınız iş çorabıyla deneyin.
Bilek desteği gerekiyorsa bot tipi (high-cut) tercih edin.
Geniş/standart kalıp seçeneklerini inceleyin; uzun vardiya için yarım numara genişlik konfor sağlar.